Edvard Raderfurd poznat je po svojim istorijskim romanima, podjednako obimnim i zanimljivim. Konačno je pred nama i njegova prva knjiga, koja mu je donela svetsku slavu.
Iako je Edvard Raderfurd već
dobro poznat domaćim čitaocima po svojim romanima London, Pariz, Njujork i Ruska,
tek sada imamo priliku da se upoznamo sa njegovim prvim romanom – Sarum. Upravo u ovom romanu Radefurd je
otkrio i primenio čudesnu formulu koja je njegovim delima donela svetsku slavu.
Kako
izgleda ta formula koju su čitaoci širom sveta toliko zavoleli? Kao i svi
genijalni izumi, naizgled jednostavno. Mogli bismo da kažemo da Edvard
Raderfurd istoriju jednog grada ili zemlje pretvara u priču. Naravno, istorija
i jeste priča. Edvard Raderfurd pretvara istoriju u roman. On piše istoriju
nastanka i života jednog grada, u ovom slučaju Saruma, odnosno Solzberija, od
praistorije do danas, ali ne kroz suvoparne činjenice zabeležene u istorijskim
spisima i udžbenicima, već kroz dinamičnu i razgranatu priču o međusobnim
odnosima članova nekoliko porodica koje tu žive, kroz generacije i generacije.
Na taj način svi istorijski događaji sagledavaju se očima savremenika, običnih
ljudi, od siromaha, prosjaka, lovaca i ribolovaca, zidara, lopova, preko
trgovaca i zanatlija pa do sveštenika, plemića i vladara. Kroz priču nas vode
njihove međusobne i lične ljubavi, mržnje, savezništva, spletke i sudbine.
Prateći njihove životne priče, autor u njih gotovo neosetno upliće sva bitna
istorijska dešavanja koja doživljavamo i pratimo očima učesnika. Tako su
Raderfurodova dela puna zanimljivih i verno predstavljenih istorijskih
činjenica ali istovremeno i zabavna, dinamična i pitka. Takođe, to su ujedno i
porodični romani, jer prate doživljaje nekolicine porodica kroz vreme i
pokolenja, njihove uspone i padove koje im kroz vekove donosi često
nepredvidivo okretanje točka sudbine. Raderfurdovi likovi, međutim, nisu arhetipski,
oni nisu tipični i bezlični već veoma životni, zanimljivi, često dopadljivi i
vrlo uverljivi.
Sarum predstavlja priču o Solzberiju, jednom od najstarijih gradova Engleske,
od praistorijskog doba do danas. Kroz isprepletene sudbine nekoliko porodica iz
ovog kraja pratimo razvoj Saruma još od praistorijskog naselja u dolini u kojoj
se spaja pet reka. Roman opisuje izgradnju tajanstvenog Stounhendža, koji je i
danas jedna od najvećih svetskih misterija. Potom pratimo razvoj ovog mesta od
rimskog naselja u čijoj se neposrednoj blizini nalazila i rimska banja Akva
Sulis, kasnije čuveni Bat, te srednjovekovnog utvrđenja koje je prvenstveno
služilo za odbranu, a kasnije i grada sa jednom od najčuvenijih svetskih
katedrala, sve do savremenog Solzberija. Upravo je srednjovekovnom tornju ove
slavne katedrale i njegovoj obnovi posvećena i cela ova priča. To je i poruka
dela Edvarda Raderfurda: svi smo mi deo istorije, koja je svuda oko nas. Napomena: prikaz je objavljen u listu Nedeljnik, juna 2019.
